Dita Ndërkombëtare për Ruajtjen e Shtresës së Ozonit dhe Protokolli i Montrealit

Në 1994, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara shpalli 16 Shtatorin Ditën Ndërkombëtare për Ruajtjen e Shtresës së Ozonit, duke përkujtuar datën e nënshkrimit, në 1987, të Protokollit të Montrealit mbi Substancat që Shkatërrojnë Shtresën e Ozonit (rezoluta 49/114).

Protokolli i Montrealit filloi jetësimin e vet si një marrëveshje globale për të mbrojtur shtresën e ozonit, duke e bërë atë një nga marrëveshjet mjedisore më të suksesshme deri më sot.

Qëllimi kryesor i Protokollit të Montrealit është të mbrojë shtresën e ozonit, duke marrë masa për të kontrolluar prodhimin dhe konsumin e përgjithshëm global të substancave që e pakësojnë shtresën e ozonit, me objektivin përfundimtar të eliminimit të tyre, në bazë të zhvillimeve në njohuritë shkencore dhe informacionin teknologjik. Grupet e kimikateve klasifikohen sipas familjes kimike dhe renditen në anekset e tekstit të Protokollit të Montrealit. Protokolli kërkon kontrollin e gati 100 kimikateve, që janë në disa kategori. Për secilin grup ose shtojcë të kimikateve, Traktati përcakton një afat kohor për ndërprerjen e prodhimit dhe konsumimit të këtyre substancave, me qëllim përfundimisht eliminimin e tyre.

Orari i përcaktuar nga Protokolli zbatohet për konsumin e substancave që shkatërrojnë ozonin. Konsumi përcaktohet duke u bazuar në sasitë e prodhuara plus ato të importuara, minus ato sasi të eksportuara në çdo vit të caktuar. Ekziston edhe një zbritje për shkatërrimin e verifikuar. Reduktimet e përqindjes lidhen me vitin bazë të caktuar për secilën substancë. Protokolli nuk ndalon përdorimin e substancave ekzistuese ose të ricikluara të kontrolluara përtej datave të përcaktuara

Ekzistojnë disa përjashtime për përdorimet thelbësore ku nuk janë gjetur zëvendësues të pranueshëm, për shembull, në inhalatorët me dozë të matur (MDI) që zakonisht përdoren për trajtimin e astmës dhe problemeve të tjera të frymëmarrjes ose sistemeve të shuarjes së zjarrit si dhe pajisje të përdorura në nëndetëse dhe aeroplanë.

Zbatimi i Protokollit të Montrealit
Zbatimi i Protokollit të Montrealit përparoi mirë në vendet e zhvilluara dhe në zhvillim. Të gjitha oraret e daljes nga faza u respektuan në shumicën e rasteve, disa madje edhe para afatit. Vëmendja u përqëndrua fillimisht në kimikatet me potencial më të lartë të shkatërrimit të ozonit.

Ratifikimi universal
Më 16 shtator 2009, Konventa e Vjenës dhe Protokolli i Montrealit u bënë traktatet e para në historinë e Kombeve të Bashkuara që arritën ratifikimin universal.

Amendamenti Kigali
Palët në Protokollin e Montrealit mbi Substancat që Shkatërrojnë Shtresën e Ozonit arritën marrëveshje në Takimin e 28-të të Palëve më 15 Tetor 2016 në Kigali, Ruanda për të hequr gradualisht hidrofluorokarbonet (HFC).

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email